Zakończyliśmy prace redakcyjne nad tomem XIII w naszej podserii. To antologia wspomnień najmłodszych ofiar deportacji. Będzie nosić tytuł: Niechciana pierwsza podróż. Wspomnienia dzieci zesłanych w latach 1940-1941 w głąb ZSRR. W tomie znajdzie się m. in. relacja Aleksandry Śmigielskiej z d. Czuchnickiej (ur. 1935 r. w Alfredówce, woj. tarnopolskie, zm. 2020 r. w Nowej Rudzie, woj. dolnośląskie). Składa się ona z dwóch, formalnie niewyodrębnionych, części. Pierwszą z nich stanowi relacja dziecka, zesłanego wraz z rodziną w głąb ZSRR w ramach I deportacji, rozpoczętej na terenie okupacji radzieckiej 10 lutego 1940 r. Autorka, pochodząca z rodziny osadników cywilnych gospodarujących w 1939 r. na terenie województwa tarnopolskiego, znalazła się wraz z najbliższymi w południowej części Kraju Krasnojarskiego. Jej relacja oparta jest na odtwarzaniu obrazów zapisanych w pamięci dziecka, rejestrujących elementarne doznania, takie jak tęsknota za najbliższymi, głód, warunki przyrodnicze, interakcje w najbliższym kręgu rodzinnym. Drugi, zasadniczy fragment wspomnień A. Śmigielskiej dotyczy jej losów po repatriacji do Polski, jaka nastąpiła w 1946 r. Nicią przewodnią jest tu los dziecka, następnie nastolatki i młodej kobiety, która musi odnaleźć się w szczególnych warunkach, jakich doświadczały osoby przesiedlone z województw wschodnich II Rzeczypospolitej czy powracające z ZSRR po okresie represji. W wypadku A. Śmigielskiej na to doświadczenie składał się m.in. brak stabilizacji miejsca zamieszkania i kilkukrotne przenosiny (pobyty i edukacja w Toruniu, Sopocie, w wsiach województwa wrocławskiego), konieczność zaadaptowania się na Ziemiach Zachodnich, zetknięcie z ludźmi o odmiennych doświadczeniach (reemigranci z Francji). Wątkiem zamykającym relację są wspomnienia z okresu studiów w ówczesnej Wyższej Szkole Rolniczej we Wrocławiu.