Jan Konopielko (1906–1985) był w okresie międzywojennym mieszkańcem gminy Smorgonie w województwie wileńskim.

Urodził się w biednej chłopskiej rodzinie. Dzięki wielkiej determinacji i pracowitości zdobył średnie wykształcenie i zdał egzamin na nauczyciela szkół powszechnych. Po 1930 r. pracował nie tylko jako nauczyciel i kierownik szkół w powiecie oszmiańskim, lecz także angażował się społecznie.

W swoich wspomnieniach, których część pierwsza powstała w końcu lat 30. XX w., opisał pełne trudności zabiegi o dostęp do edukacji, pierwsze doświadczenia pedagogiczne oraz życie rodzinne, dążenie do stabilizacji materialnej egzystencji rodziny, i w efekcie poprawę własnej pozycji wskutek zdobytego ciężką pracą awansu społecznego.

Część druga wspomnień, powstała w pierwszej połowie lat 80. XX w., opowiada o unicestwieniu dotychczasowego dorobku życiowego, zagrożeniach związanych z życiem w warunkach zmiany kolejnych okupantów, a wreszcie o aresztowaniu przez NKWD i dziesięcioletnim wyroku wydanym przez sąd radziecki.

W 1945 r. Jan Konopielko trafił do obozów Gułagu, z których w 1954 r. został zwolniony na „wieczne osiedlenie” w Kazachstanie. Zmiana sytuacji politycznej pozwoliła mu w 1956 r. na repatriację do Polski i połączenie z żoną Heleną i dwoma synami.

Jego wspomnienia zasługują na uwagę nie tylko ze względu na życiowe perypetie autora, który zmuszony był odbyć przymusową wędrówkę z Wileńszczyzny po Daleki Wschód i Kazachstan, lecz także z powodu niezwykłego hartu ducha, przedsiębiorczości i optymizmu autora. Te cechy pozwoliły mu pokonać przeszkody na drodze ku lepszemu życiu przed wojną i przede wszystkim przetrwać najcięższe chwile łagierno-zesłańczego etapu jego biografii.

Czytaj więcej o tym tomie.

Zob. Jan Konopielko, Wspomnienia 1906-1956, wstęp i opracowanie Piotr Cichoracki, Marcelina Jakimowicz i Małgorzata Ruchniewicz, Wrocław 2020, ss. 221 (t. 2 podserii „Świadectwa XX wieku”, ISBN 9 788364 465444)

Wszystkie książki podserii: Świadectwa XX wieku są do nabycia na stronie PTL.